Điện Biên TV - Vài năm gần đây nhờ nhân rộng mô hình nuôi ong mật, xã Núa Ngam đã trở thành địa chỉ uy tín cung cấp mật ong trên địa bàn huyện Điện Biên và thành phố Điện Biên Phủ. Mới nghe ai cũng tưởng dễ dàng ấy vậy mà nghề nuôi ong cũng nhiều công đoạn và lắm gian nan.

Nghề nuôi ong lấy mật đã có mặt tại xã Núa Ngam, huyện Điện Biên hàng chục năm nay. Nhiều người cho rằng nuôi ong thật nhàn nhã, vì người nuôi chỉ cần làm tổ cho chúng, ong sẽ tự tìm thức ăn, tự làm mật dâng sự ngọt ngào cho con người, nhưng thực tế không phải vậy. Đến xã Núa Ngam, được trò chuyện với những người nuôi ong, chúng tôi mới biết quả thật nghề nuôi ong cũng nhiều công đoạn và thật lắm gian nan.

Để cho ra những sản phẩm mật ong thơm ngon, người nuôi ong phải rất vất vả (Ảnh minh họa)

Gia đình ông Lương Đức Thắng, bà Nguyễn Thị Nhuyền, bản Pá Ngam 2 là hộ nuôi ong mật đầu tiên ở xã Núa Ngam. Nhiều năm nuôi con ong và cũng đã tích lũy được một số kinh nghiệm, nhưng khi nói về nghề nuôi ong ông bà vẫn cho rằng: “nuôi ong mật giống như nuôi con mọn”. Bà Nhuyền giải thích, nuôi con ong cũng cần phải chăm chút tỉ mỉ giống như nuôi trẻ. Tuy không phải mang vác nặng nhọc, nhưng hàng ngày phải thường xuyên kiểm tra thùng ong để biết đàn ong có lấy được đủ phấn hay không, ong khỏe mạnh hay có dấu hiệu nhiễm bệnh. Vất vả nhất là người nuôi ong phải thường xuyên di chuyển đàn ong tới những nơi có nguồn hoa để ong lấy đủ thức ăn làm mật. Bởi theo bản năng tự nhiên của loài, không đủ thức ăn đàn ong sẽ tự bay bốc. Nghề nuôi ong có phát đạt hay không phụ thuộc nhiều vào những mùa hoa. Bởi vậy người nuôi ong không chỉ cần nắm vững kỹ thuật, mà còn phải nắm rõ sự chuyển biến của thời tiết, khí hậu ảnh hưởng đến nguồn thức ăn của ong, để điều chỉnh đàn ong cho phù hợp.

Với nhiều hộ nuôi ong ở Núa Ngam, việc xuất vốn nuôi ong mùa cạn nguồn cũng là một vấn đề. Thường thì với những người nuôi ong ở Tây Bắc, mùa mưa là mùa cạn nguồn. Từ cuối tháng 4, đầu tháng 5 thời tiết mưa nhiều, các loài hoa cũng trở nên thưa thớt là lúc đàn ong không thể lấy đủ phấn để làm mật. Suốt từ đó đến tháng 11 là thời kỳ dưỡng ong. Thời kỳ này ong không cho mật. Người nuôi ong phải cho ong ăn đường mỗi ngày để duy trì đàn và giữ con giống. Nếu nuôi 100 tổ ong, bình quân mỗi vụ người nuôi ong sẽ mất 4-5 tấn đường để dưỡng ong. Đối với những người nông dân thì chi phí như vậy là cao. Nếu thiếu vốn quay vòng, người nuôi ong sẽ phải giảm dần số lượng đàn. Đây là điều bất lợi. Ví như gia đình ông Lò Văn Lún bản Ten Lúa nuôi 60 đàn ong. Mùa mưa này ông sẽ phải chi phí khoảng 40 triệu đồng để mua đường cho ong ăn.

Thiếu vốn đầu tư thức ăn cho ong vào mùa nguồn hoa cạn kiệt, nhiều hộ nuôi ong ở Núa Ngam đã phải gác đàn, bỏ tổ

Ngoài vấn đề về vốn, người nuôi ong còn cần phải học cách theo dõi biểu hiện của đàn ong khi đàn ong muốn bay bốc hoặc nhiễm bệnh. Vào mùa nguồn hoa cạn kiệt hoặc thay đổi thời tiết, theo bản năng tự nhiên đàn ong sẽ kéo đàn bay bốc để tìm nơi có nguồn hoa mới. Ong cũng dễ mắc bệnh vào những thời điểm nhạy cảm như thế này. Khi ấy người nuôi ong phải thấy được hiện tượng và có cách xử lý ngay, nếu không muốn mất cả chì lẫn chài. Vậy mới nói nuôi con ong cần phải kiên trì, tỉ mỉ, nếu không sẽ khó thành công. Cũng chính vì vậy mà chỉ sau một, hai năm phát triển rầm rộ, nay số lượng đàn ong mật được nuôi ở Núa Ngam đã có phần giảm đi. Vào thời điểm năm 2010 - 2011 ở các bản Pá Ngam 2, Na Sang 2, Hợp Thành, Tân Ngam, Phú Ngam, hàng chục hộ đã đua nhau mua ong về nuôi, nhưng không phải ai nuôi ong cũng thành công. Do không dày vốn cũng như thiếu kinh nghiệm nên nhiều hộ nuôi ong đã phải gác thùng, bỏ tổ. Gia đình chị Tạ Thị Mái bản Pá Ngam 2 nuôi 80 thùng ong mùa mật. Vào mùa mưa này có thể chị sẽ phải giảm số lượng đàn để bớt chi phí. Chị Mái cho biết: “Nuôi ong vất vả, 9 – 10 giờ đêm cũng phải cho ong ăn. Một vụ nuôi 100 tổ hết mấy tấn đường. Cho ăn từ tháng 4 cho đến tháng 11 của năm, chỉ đến tháng 12 mà có mật hoa cỏ Lào thì mới không phải cho ăn nưa. 2 – 3 năm nay nuôi ong có người được, người lỗ. Ở địa phương trước cũng có nhiều người nuôi ong, nhưng dần dần người ta cũng bỏ hết”.

Vậy mới biết nghề nuôi ong cũng lắm gian nan, đòi hỏi người làm nghề phải thường xuyên học hỏi, và nói quá một chút là phải yêu ong như con, có như vậy mới đủ kiên trì để bám trụ, theo đuổi và làm cho đàn ong phát triển. Ngày nối ngày nhìn những cánh ong chuyên cần đi về, có lẽ chỉ có người nuôi ong mới hiểu được hết giá trị của những giọt mật ngọt ngào.

    Đặng Minh Giang