Điện Biên TV - Đồng bào Thái đã có tục thờ cúng tổ tiên, trong đó thờ cúng tổ tiên ngày Tết Cổ truyền được bà con chú trọng hơn. Bà con thường tổ chức lễ cúng vào ngày cúng cơm của dòng họ trong những ngày đầu năm mới theo lịch Thái. Theo quan niệm của đồng bào Thái, muốn có sức khoẻ dồi dào, làm ăn phát đạt, mùa màng bội thu, chăn nuôi sinh sôi đầy đàn thì phải chú trọng đến việc thờ cúng tổ tiên nên từ đầu năm bà con đã có kế hoạch cho việc thờ cúng.

Phụ nữ Thái chuẩn bị mâm cỗ Tết.

Lễ cúng tổ tiên của người Thái đầu năm mới còn được gọi là Lễ "Xên hươn". Đây là dịp để con cháu nhớ ơn công lao của ông bà, cha mẹ nuôi dưỡng sinh thành. Ông Lò Văn Pánh, bản Na Vai, xã Pom Lot, huyện Điện Biên cho biết: “Nói chung là về bàn thờ tết của dân tộc nào cũng thế thôi nhưng riêng dân tộc Thái thì thường là để báo công báo hỷ với các cụ ngày xưa, công của các cụ là công nuôi, công chăm sóc con cháu. Năm hết tết đến, người Thái chọn thức ăn ngon để thờ cúng các cụ.”

Lễ “Xên hươn” năm mới của người Thái có từ xa xưa, truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Lễ được tổ chức theo dòng họ, theo lịch của người Thái và mỗi họ sẽ tổ chức vào một ngày nhất định. Gia chủ chuẩn bị con lợn khoảng 50 - 60 kg, khoảng 30 cân gạo, hơn 20 lít rượu. Còn các chị, em gái đã theo chồng thì chuẩn bị con gà, 2 gói xôi, 2 chai rượu và các loại nông sản do mình làm ra đem về cúng ông bà, tổ tiên. Trước khi bước vào năm mới, chủ nhà sẽ có lời nhờ ông mo đến cúng cho nhà mình, sau đó mới mời đến anh em họ hàng, làng xóm.

Ông Lò Văn Dung, bản Na Vai, xã Pom Lót, huyện Điện Biên chia sẻ: “Gia đình tôi hôm nay gọi là làm cỗ tết, gia đình nào có lợn thì thịt lợn, gia đình không có điều kiện thì thịt gà để tưởng nhớ các cụ sang năm mới làm ăn phát đạt hơn năm cũ.”

Lễ cúng tổ tiên của người Thái đầu năm mới còn được gọi là Lễ "Xên hươn".

Sáng sớm ngày làm lễ cúng, gia chủ thịt con lợn, cắt lấy thủ lợn, 4 chân, đuôi và một ít nội tạng luộc chín, đánh một bát tiết canh, xiên thịt nướng, một gói thịt băm nướng và bát canh măng chua làm mâm cúng mời tổ tiên. Ngoài ra, còn có 2 cóng sôi, 2 chai rượu trắng, kẹo bánh, hương hoa. Sau khi đã chuẩn bị xong, chủ nhà đặt mâm cúng tại gian thờ cúng của gia đình. Gia chủ chuẩn bị cho ông mo sổ ghi chép tên của những người đã khuất trong dòng họ để ông mo gọi mời họ đến ăn tết với con cháu.

Cúng xong mâm cỗ được chủ nhà dọn ra ngoài sàn để ông mo mời thổ công, thổ địa, ma rừng, ma núi, thần sông suối và cầu khấn phù hộ cho gia chủ được khoẻ mạnh, làm ăn phát đạt. Ông mo cúng xong, gia chủ đặt mâm cơm vừa cúng mời anh em trong dòng họ cùng ngôi ăn và nâng chén rượu chúc tụng gia chủ năm mới dồi dào sức khoẻ, gia đình hạnh phúc, mùa màng bội thu.

Dù trải qua những biến động, thăng trầm, nhưng tục lệ thờ cúng ông bà tổ tiên vẫn luôn được bao đời đồng bào Thái gìn giữ và lưu truyền nguyên vẹn để nhắc nhớ về cội nguồn của mỗi con người.

Tuấn Trung - Tiến Dũng/DIENBIENTV.VN