Điện Biên TV - Cách trung tâm huyện Tuần Giáo khoảng 40 km, đường giao thông đi lại không thuận lợi, kinh tế còn chậm phát triển, nên Ta Ma được xếp vào diện xã đặc biệt khó khăn của huyện Tuần Giáo. Mặc dù những năm gần đây, được Nhà nước đầu tư nâng cấp đường giao thông và hỗ trợ người dân ổn canh, ổn cư nhưng cơ sở hạ tầng của Ta Ma hầu như vẫn chưa được cải thiện đáng kể. Điều kiện sản xuất của người dân vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Ngô và lúa nương là hai loại cây trồng chính của người dân Ta Ma

Tuyến đường từ trung tâm huyện Tuần Giáo qua xã Pú Nhung, Rạng Đông, Phình Sáng đến Ta Ma trở nên xa xôi hơn khi bước vào mùa mưa. Những đoạn đường trơn trượt và bị xói lở, khiến bất kỳ xe nào qua đây cũng phải ái ngại. Tuyến đường này hiện đang được nâng cấp nhưng có thể tiến độ thi công sẽ bị chậm lại trong mùa mưa.

Sau khoảng 2 giờ đồng hồ chúng tôi mới đến được Trung tâm xã Ta Ma. Trụ sở xã nằm trong khu vực thung lũng nhỏ hẹp, dân cư thưa thớt. Xung quanh khu vực này là đồi núi cao và vùng nương rẫy của trên 550 hộ dân là người dân tộc Mông, Kháng. Khá khan hiếm về nguồn nước, nên sản xuất nông nghiệp ở đây rất khó khăn. Chỉ vào mùa mưa, đồi núi mới được phủ xanh. Ngô và lúa nương là hai loại cây trồng chính của người dân Ta Ma. Hai loại cây lương thực quan trọng này được trồng quảng canh trên nương rẫy một vụ. Năm này qua năm khác, mùa màng ở đây tươi xanh nhờ nước trời và phù sa núi cao. So với trồng trọt ở vùng đồng bằng thì sản xuất nông nghiệp trên nương rẫy vất vả hơn gấp bội, nhất là khi việc canh tác phụ thuộc hoàn toàn vào điều kiện tự nhiên. 

Mỗi năm chỉ trồng được một vụ lúa, ngô, muốn đủ lương thực cho cả năm, các hộ gia đình ở đây phải phát được thật nhiều nương. Diện tích nương rộng, gieo trồng được nhiều mới mong tránh được cái đói giáp hạt thường xuyên vây bủa. Sống dựa vào nương rẫy nên với người dân ở Ta Ma, mùa làm nương là thời điểm rất quan trọng. Khoảng giữa tháng 4 đến hết tháng 5, khi có những cơn mưa đầu mùa mang nước về, người dân khắp các bản vùng cao lại theo nhau lên rẫy. Nương rẫy có khi rất xa nhà nên người dân thường ở nhiều ngày trên nương, khi nào vụ gieo trồng kết thúc họ mới về nhà.

Lán nương của người dân bản Háng Chua và Nà Đắng xã Ta Ma

Theo ghi nhận tại khu vực nương rẫy của người dân các bản Háng Chua, Nà Đắng. Những lán nhỏ được họ dựng lên để ở tạm trong mùa nương. Nếu thời tiết thuận lợi, vụ gieo trồng sẽ kết thúc sớm. Nhưng ngược lại những người nông dân sẽ phải ở đây lâu hơn, chờ thời tiết thuận lợi để tiếp tục mùa vụ. Gia đình anh Lò Văn Mển ở bản Nà Đắng có 2 mảnh nương, vì thời tiết không thuận lợi nên anh phải ở lán 10 ngày nay, chờ có mưa xuống anh mới tiếp tục cày nương. Khan hiếm về nguồn nước là một trong những khó khăn của người dân các bản vùng cao xã Ta Ma. Khó khăn nhất là các bản Phiêng Cải, Trạm Củ và Phình Cứ. Do nguồn nước khan hiếm, sản xuất nông nghiệp không thuận lợi nên người dân ở đây thường xuyên phải di chuyển nơi ở theo những mùa nương rẫy. Công tác định canh định cư ở Ta Ma vì vậy gặp khá nhiều khó khăn.

Để giúp người dân các bản vùng cao của Ta Ma ổn canh ổn cư, năm 2009, UBND tỉnh đã phê duyệt Dự án điểm định canh định cư tập trung Phiêng Vang. Nguồn vốn đầu tư cho dự án này được thực hiện theo Quyết định số 33/2007/QĐ – TTg của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ di dân, thực hiện định canh định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2007 - 2010. Dự án đã triển khai được hơn 3 năm, Phòng Dân tộc và Phòng Công thương huyện Tuần Giáo là 2 cơ quan được giao thực hiện dự án. Ngay từ ban đầu, dự án đã có được sự đồng thuận của chính quyền địa  phương và người dân.

Tuyến đường Ta Ma – Phiêng Vang dài gần 10 km đang thi công dang dở, mỗi mùa mưa về đường vẫn trở nên lầy lội

Tuy nhiên, sau 4 năm thực hiện dự án này vẫn đang gặp một số khó khăn. Là một trong những dự án thành phần của Dự án điểm định canh định cư tập trung Phiêng Vang, tiến độ thi công của dự án cải tạo, nâng cấp đường Ta Ma – Phiêng Vang hiện đang bị đình trệ. Tuyến đường dài gần 10 km này đang thi công dang dở, mỗi mùa mưa về đường vẫn trở nên lầy lội. Mới bước vào đầu mùa mưa, con đường dốc đá nhỏ bé trơn trượt, khiến cho chuyến đi Phiêng Vang của chúng tôi trở nên khó khăn hơn. Hai thanh niên người địa phương đi cùng chúng tôi cũng phải vất vả lắm mới vượt qua được những quãng đường khó. Những tháng cao điểm mùa mưa đang sắp tới, con đường giống như bị cày xới, sẽ khiến Phiêng Vang dễ bị cô lập bởi những đợt mưa kéo dài. Cả một quãng đường gần 10 km khó khăn như vậy, nhưng có thể dự án cải tạo, nâng cấp con đường này sẽ tiếp tục bị đình trệ. 

Ông Lê Mạnh Hà – Trưởng Phòng Công thương huyện Tuần Giáo cho biết: Điểm định canh định cư bãi Phiêng Vang thuộc xã Ta Ma có 45 hộ dân. Tổng mức đầu tư cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng là 19,7 tỷ. Sau 4 năm thực hiện dự án có những khó khăn vướng mắc như: Việc tuyên truyền của cấp xã mặt nào còn hạn chế, cho nên dẫn đến việc giải phóng mặt bằng còn chậm so với tiến độ đề ra. Đặc biệt hơn là việc bố trí vốn của Nhà nước còn mang tính chất hơi nhỏ giọt, đến nay số vốn chính thức mới bố trí được là 11,2 tỷ, tương đương với 50% số kinh phí cần đầu tư cho xây dựng cơ sở hạ tầng tại bãi Phiêng Vang.

Sau hơn 3 năm thực hiện Dự án điểm định canh định cư tập trung Phiêng Vang, đã có gần 30/45 hộ gia đình trong diện được quy hoạch đến dựng nhà và ổn định sản xuất

Vận động định canh định cư ở các địa phương miền núi, vùng dân tộc thiểu số là công tác được Đảng và Nhà nước ta rất chú trọng. Làm tốt công tác này, sẽ góp phần thúc đẩy kinh tế, xã hội ở các địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn ngày một vươn lên. Cái mà Dự án điểm định canh định cư Phiêng Vang hướng đến cũng không nằm ngoài mục đích đó.

Đến Phiêng Vang vào thời điểm này, sau hơn 3 năm xây dựng cơ sở hạ tầng và vận động người dân chuyển tới nơi ở mới, tại đây đã có gần 30/45 hộ gia đình trong diện được quy hoạch đến dựng nhà và ổn định sản xuất. Mặc dù cơ sở hạ tầng chưa được hoàn thiện nhưng với những hộ dân ở đây thì đất đai và nguồn nước là cái Phiêng Vang hơn hẳn nơi ở cũ. Gia đình chị Vàng Thị Nếnh di chuyển từ bản Phình Cứ xuống Phiêng Vang được hơn 1 năm. Điều khiến chị thấy hơn hẳn là đất sản xuất và việc đi lại dễ dàng hơn. Anh Giàng A Súa cũng rất mừng, vì sau khi chuyển về nơi ở mới, gia đình anh không chỉ có đất để làm nương, có nước làm ruộng mà còn có thể làm được ao nuôi thả cá.

Sau những đợt mưa đầu mùa, ngô ở bãi Phiêng Vang đã lên xanh tốt, hứa hẹn một vụ mùa bội thu. Giống ngô được trồng ở đây là ngô LVN 10, một loại giống mới có ưu điểm thời gian sinh trưởng ngắn và cho năng suất cao. Một vùng thung lũng tuy không rộng lớn, nhưng cũng có thể nuôi sống con người từ đời này sang đời khác. Nếu trồng trọt theo lối quảng canh, phụ thuộc tự nhiên, đất bạc màu có thể bị bỏ hoang thì ngày nay, việc trồng trọt theo phương pháp mới, có sử dụng phân bón và trồng luân canh các loại cây trồng có khả năng hồi phục đất, sẽ giúp người nông dân tận dụng được đất đai, canh tác lâu dài.

Được Nhà nước hỗ trợ giống nông nghiệp, hiện nay hầu hết nông dân Ta Ma đều biết sử dụng giống mới vào sản xuất. Tuy nhiên do điều kiện gieo trồng trên nương rẫy khó khăn, họ vẫn chưa áp dụng được các biện pháp canh tác tiến bộ để nâng cao năng suất cây trồng. Phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống nhân dân vẫn còn là một mục tiêu phấn đấu lâu dài của xã vùng cao khó khăn này./.

Minh Giang - Huy Long