Điện Biên TV - Nước là nhu cầu tất yếu trong cuộc sống. Nhưng không phải nơi nào cũng có nguồn nước dồi dào cung cấp cho con người. Tại một tỉnh miền núi như Điện Biên, nguồn nước ở nhiều địa phương thường rất khan hiếm. Nước cho sản xuất cũng như sinh hoạt phần lớn trông chờ vào mùa mưa. Ở huyện Mường Nhé, tuy những năm gần đây, nhiều xã vùng sâu, vùng xa đã được đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng nhưng nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt vẫn còn là vấn đề bức xúc ở các địa bàn dân cư trên toàn huyện. 

Phần lớn các hộ gia đình trong bản Nậm Sin vẫn dùng nước ở con suối trong bản cho những sinh hoạt hàng ngày, bởi bể nước tập trung của bản đã không còn nước để dùng

Từ năm 2008 trở về đây, với nguồn vốn từ các chương trình đầu tư  hỗ trợ của Nhà nước như: Chương trình 30a, chương trình 135, đề án 141, đề án 79... cơ sở hạ tầng của huyện Mường Nhé đã và đang từng bước được đầu tư nâng cấp. Tuy nhiên với địa bàn rộng, trình độ dân trí thấp và những nguyên nhân khác nhau mà việc cung cấp nước cho sản xuất và sinh hoạt ở  nhiều nơi trên địa bàn còn gặp khó khăn.

Là bản duy nhất trên toàn tỉnh có người dân tộc Si La sinh sống, bản Nậm Sin, xã Chung Chải được đầu tư một loạt công trình cơ sở hạ tầng như: Nâng cấp đường dân sinh, kiên cố hóa trường lớp học, xây dựng nhà văn hóa cộng đồng, xây dựng công trình thủy lợi và hệ thống nước sinh hoạt tập trung. Tuy nhiên, phần lớn các hộ gia đình trong bản vẫn dùng nước ở con suối trong bản cho những sinh hoạt hàng ngày, bởi bể nước tập trung của bản đã không còn nước để dùng.

Công trình nước sinh hoạt tập chung của bản Nậm Sin được hoàn thành và đưa vào sử dụng tới nay đã 3 năm. Sau một thời gian sử dụng, đường ống dẫn nước về đây đã bị hỏng. Nước trên thượng nguồn không thể về được bể. Tuy nhiên, công trình này là sở hữu chung nên không có ai đứng ra sửa chữa. Thế là nước cho sinh hoạt từ rửa, giặt, tắm gội đều ở dòng suối. Suối vẫn rất trong mát nếu như người dân sống xung quanh đây không đổ rác sinh hoạt bừa bãi làm ô nhiễm dòng nước mát. Có một nghịch lý vẫn đang tồn tại ở Nậm Sin là: Suối không thiếu nước, bể chứa bỏ không, nhưng người dân ở đây vẫn không có nước hợp vệ sinh cho sinh hoạt. Thực tế không chỉ công trình nước sinh hoạt ở bản Nậm Sin bị hư hại, mà ngay cả công trình thủy lợi cũng đã bị tàn phá do mưa lũ. Cơ sở hạ tầng liên quan đến nước, được Nhà nước đầu tư tại đây, giờ đã trở nên vô tác dụng. Người dân bản Nậm Sin đang thiếu nước sinh hoạt và cả nước cho sản xuất. Hệ thống cấp nước ở đây đã bị hư hại do thiên tai và một phần do ý thức bảo vệ của chính người dân.

Gần 80 hộ dân của nhóm dân cư số 4 thuộc bản Nậm Pố, xã Mường Nhé chỉ dùng chung một vòi nước

Theo ghi được tại nhóm dân cư số 4 thuộc bản Nậm Pố, xã Mường Nhé, mặc dù đã được đầu tư cơ sở hạ tầng theo Đề án 141 của Chính Phủ giai đoạn 2008 – 2012 nhưng tới nay, nhóm dân cư này vẫn chưa được xây dựng hệ thống nước sinh hoạt tập trung. Nước sinh hoạt không đảm bảo, gây khó khăn cho đời sống của gần 80 hộ dân sinh sống tại điểm bản này. Chưa có hệ thống nước sinh hoạt tập trung, người dân ở đây phải tự tìm nguồn nước và dùng dây dẫn, lấy nước trực tiếp từ khe suối về tới đầu bản. Tuy nhiên, thật bất tiện khi gần 80 hộ dân chỉ dùng chung một vòi nước.

Chưa làm được đường dây dẫn nước riêng nên gia đình anh Mùa A Dế ở bản Nậm Pố, xã Mường Nhé đã mua thật nhiều can nhựa để dự trữ nước dùng hàng ngày. Dùng can nhựa để trữ nước, nhưng ngày nào anh Dế cũng phải lên khu đầu bản để lấy nước. Cả cụm bản chỉ có một vòi nước chảy duy nhất, bởi vậy ban ngày ở đây thường xuyên có người đến lấy nước hoặc tắm giặt. Mỗi lần đi xách nước, anh Dế đều phải chờ đợi.

Chị Sùng Thị Pà ở bản Nậm Pố, xã Mường Nhé cũng đang chờ để lấy nước và giặt quần áo. Nhà ở gần đây, chị chỉ xách nước về dùng vào việc bếp núc hàng ngày, còn những việc cần thiết khác như giặt, rửa thì đợi khi nào ở đây vắng người chị mới tranh thủ làm. Tuy nhiên, mỗi khi có mưa xuống nước khe thường rất đục. Vào mùa khô hanh khe nước này cạn đi và người dân ở đây vẫn thiếu nước dùng.

Vào mùa mưa, nước lấy trực tiếp từ đầu nguồn về khá đục

Nước sinh hoạt rất thiếu thốn và không đảm bảo vệ sinh, nên những người dân ở nhóm dân cư số 4 bản Nậm Pố vẫn rất mong mỏi bể nước tập trung được xây dựng. Ở cụm bản này, có rất ít gia đình kéo được đường ống nước về tận nhà như gia đình anh Vừ Trung Phùa. Đã vào mùa mưa, nước lấy trực tiếp từ đầu nguồn về khá đục, nên anh Phùa đã dùng những thùng nhựa để chứa nước và lắng cặn. Với gia đình anh, nước sinh hoạt như vậy cũng là tạm ổn, nhưng nước cho sản xuất thì vẫn là niềm mơ ước.
Anh Phùa đến định cư tại bản Nậm Pố đã được 8 năm. Với tất cả sự nỗ lực, năm nay gia đình anh đã xây dựng được căn nhà khá khang trang. Giờ đây, mong muốn thiết tha nhất của anh là có thể tăng gia sản xuất, nâng cao thu nhập. Ý tưởng làm ao chăn thả cá đã được anh bắt tay vào thực hiện, nhưng ngặt một nỗi nguồn nước ở khu vực Nậm Pố không được dồi dào. Vì vậy, muốn nuôi cá anh Phùa phải đợi đến mùa mưa. Khó khăn như vậy, có lẽ anh sẽ phải xoay tìm hướng khác.

Theo thống kê của các phòng ban chức năng huyện Mường Nhé, trong 2 năm 2011 - 2012, huyện được đầu tư xây dựng 9 công trình cấp nước sinh hoạt, đảm bảo cấp nước cho 2.600 nhân khẩu thuộc 7 xã. Thực hiện Đề án 79 của Chính phủ, năm 2013 này trên địa bàn huyện có 13 công trình nước sinh hoạt, 11 công trình thủy lợi tiếp tục được xây dựng. Như vậy, mỗi năm có hàng chục công trình cơ sở hạ tầng phục vụ việc cấp nước ở Mường Nhé được khởi công và đưa vào sử dụng, tuy nhiên tình trạng thiếu nước, nhất là nước sinh hoạt, vẫn diễn ra ở nhiều nơi. Gần như đồng thời với việc xây dựng mới, là việc xuống cấp của những công trình thủy lợi và công trình cấp nước sinh hoạt, được xây dựng trước đó vài năm.

Mỗi năm Mường Nhé có hàng chục công trình phục vụ việc cấp nước được khởi công và đưa vào sử dụng, tuy nhiên tình trạng thiếu nước, nhất là nước sinh hoạt, vẫn diễn ra ở nhiều nơi

Nguồn nước khan hiếm, công trình cấp nước xuống cấp, đang khiến cho nhiều bản và điểm bản ở các xã vùng sâu, vùng xa của huyện Mường Nhé rơi vào nguy cơ không có nước sinh hoạt hợp vệ sinh, hoặc thiếu nước trong mùa khô như nhiều năm trước đó. Còn ở ngay trung tâm huyện, công trình cấp nước công suất 300m3/1 ngày đêm cũng chỉ mới đảm bảo được nước sinh hoạt cho khoảng 40% số hộ dân sinh sống trong khu vực. Hơn nữa công trình này hiện đã xuống cấp, trong khi dự án xây dựng nhà máy xử lý nước ở đây đang thi công chưa hoàn thiện.  

Nước là nhu cầu không thể thiếu cho sự sống, cho sinh hoạt và sản xuất của con người. Đất Mường Nhé đồi núi bao la, cuộc sống con người ở đây sẽ ra sao nếu thiếu nguồn nước mát? Với những người dân sống ở vùng núi cao, 6 đến 7 tháng trong năm là mùa gió Lào nắng cháy, nước vẫn luôn là niềm trăn trở./.

Minh Giang – Huy Long