Điện Biên TV - Ngày 24/9/2010, Chính phủ ban hành Nghị định 99/NĐ-CP, tạo cơ sở pháp lý cho việc chi trả dịch vụ môi trường rừng. Trên cơ sở này, Quỹ bảo vệ và phát triển rừng được thành lập từ Trung ương tới cấp tỉnh. Ở tỉnh Điện Biên, sau gần 5 năm thực hiện, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã góp phần không nhỏ, giúp người dân khu vực có rừng tăng thêm thu nhập, nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ, phát triển rừng.

Tính đến hết năm 2014, Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh đã chi trả trên 100 tỷ đồng cho các chủ rừng.

Nói rừng là vàng bởi, rừng cung cấp gỗ, lâm sản ngoài gỗ, bảo vệ nguồn nước, bảo vệ  đất, chống xói mòn, lũ lụt, phục vụ nghiên cứu khoa học và du lịch sinh thái. Nói rừng là vàng bởi rừng được ví như lá phổi xanh, hấp thu khí cacbonic, sản sinh ra khí ôxy cần thiết cho sự sống con người. Có rừng mới giữ được đất, giữ được nước, bầu khí quyển mới được điều hòa.

Ấy vậy mà trong vòng một thập niên trở lại đây, mỗi năm huyện Mường Nhé xảy ra hàng chục vụ cháy rừng và chặt phá rừng bừa bãi. Theo báo cáo của Hạt Kiểm lâm huyện, mùa khô năm 2009 – 2010, trên địa bàn huyện xảy ra 52 vụ cháy rừng, gây thiệt hại trên 9ha rừng trồng và rừng hỗn giao. Năm 2012, Hạt Kiểm lâm huyện đã phát hiện 12 vụ chặt phá rừng, khai thác lâm sản trái phép, thu giữ gần 36m3 gỗ tròn và gỗ xẻ. Năm 2014, các xã Chung Chải, Leng Su Sìn cũng phát hiện 13 vụ phá rừng làm nương, làm thiệt hại gần 20ha rừng phòng hộ đầu nguồn và rừng khoanh nuôi bảo vệ theo dự án 30a của Chính phủ. Trên địa bàn thường xuyên xảy ra các vụ cháy rừng và chặt phá rừng bừa bãi như vậy, nguyên nhân chủ yếu là do ý thức bảo vệ rừng của người dân chưa cao. Một nguyên nhân nữa là do tập quán lạc hậu, thiếu đất sản xuất, hàng nghìn hộ dân di cư tự do vẫn ngang nhiên đốt phá rừng làm nương rẫy. Chính sách khoán chăm sóc, bảo vệ rừng và giao đất, giao rừng, trồng rừng sản xuất chưa thực sự giúp nguời dân sống được từ nghề rừng.  

Năm 2010, Chính phủ ban hành Nghị định 99/2010/NĐ-CP, về chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng. Nghị định này được thực hiện trên nguyên tắc các tổ chức, cá nhân được hưởng lợi từ dịch vụ môi trường rừng phải chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng cho các chủ rừng tạo ra dịch vụ đã cung ứng, thông qua Quỹ bảo vệ và phát triển rừng. Ở tỉnh Điện Biên, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng bắt đầu được thực hiện từ cuối năm 2012. Đối tượng được chi trả dịch vụ môi trường rừng là các chủ rừng thuộc 6 huyện, thị nằm trong lưu vực sông Đà. Tổng diện tích rừng được chi trả dịch vụ môi trường rừng là trên 393 nghìn ha. Tính đến hết năm 2014, Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh đã chi trả trên 100 tỷ đồng cho các chủ rừng. Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng giúp mỗi người dân hiểu hơn ý nghĩa của việc quản lý bảo vệ rừng. Chính sách này cũng huy động được sự tham gia của hầu hết người dân và cộng đồng dân cư ở khu vực có rừng, trong công tác bảo vệ, phát triển rừng.     

Ông Bùi Văn Vân, Phó Giám đốc Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Điện Biên cho biết: "Theo như Quyết định của UBND tỉnh thì tiền dịch vụ môi trường rừng sẽ một lần được chi tạm ứng và khi cuối năm đã có kết quả nghiệm thu của Hạt kiểm lâm các huyện chúng tôi sẽ tiến hành thanh toán hết. Đợt này, chúng tôi cho tạm ứng của đơn giá năm 2011 - 2012 là 200.000 đồng/ha, khi có tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng thì các chủ rừng có thể tăng thêm một phần thu nhập và cũng giảm tình trạng chặt phá rừng làm nương."

Kiểm lâm địa bàn tuyên truyền người dân bản Sen Thượng, xã Sen Thượng, huyện Mường Nhé Luật bảo vệ và phát triển rừng

Theo số liệu thống kê năm 2011, xã Mường Nhé có trên 11.400ha đất lâm nghiệp, trong đó diện tích có rừng là trên 9.800ha. Do dân trí thấp, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn nên một số năm trước đây, tình trạng phá rừng làm nương rẫy trên địa bàn còn diễn ra phổ biến. Từ khi người dân được nhận kinh phí hỗ trợ khoanh nuôi, bảo vệ rừng và nhất là tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng, ý thức bảo vệ rừng của họ cũng nâng lên. Cụm rừng ở kề bên trung tâm huyện Mường Nhé, do người dân bản Mường Nhé, xã Mường Nhé quản lý, bảo vệ, là minh chứng cho điều này. Ông Lò Văn Thanh, Trưởng bản Mường Nhé, xã Mường Nhé chia sẻ: "Bản tôi được Đảng và Nhà nước quan tâm giao đất giao rừng cho chăm sóc, bảo vệ, nay lại được chi trả dịch vụ môi trường rừng đã đem lại lợi ích cho nhân dân, giúp xóa được đói giảm được nghèo. Tôi sẽ thường xuyên tuyên truyền cho người dân bản hiểu được lợi ích của rừng mang lại và không phát nương làm rẫy."

Từ năm 2012 đến nay, bình quân mỗi hộ gia đình tham gia khoanh nuôi, bảo vệ rừng của xã Mường Nhé được chi trả dịch vụ môi trường rừng 5 triệu đồng/năm. Đây là khoản tiền không lớn, nhưng đối với các hộ gia đình nghèo, thu nhập bình quân đầu người dưới 400 nghìn đồng/người/tháng, số tiền này rất có ý nghĩa với họ trong những thời điểm khó khăn.

Xã Sen Thượng có 184 hộ dân, tham gia quản lý, bảo vệ trên 9 nghìn ha rừng. Là xã vùng sâu, vùng xa, biên giới còn nhiều khó khăn, người dân ở đây rất vui mừng khi được chi trả dịch vụ môi trường rừng. Khoản thu nhập này có thể giúp họ nhiều việc quan trọng như: Xóa nhà tạm, đầu tư cho chăn nuôi.

Bản Sen Thượng, xã Sen Thượng có 104 hộ, được giao quản lý, bảo vệ trên 3.800ha rừng. Với đơn giá chi trả dịch vụ môi trường rừng 200 nghìn đồng/1ha/1 năm, trong đợt chi trả tháng 2/2015 vừa qua, bản nhận được trên 777 triệu đồng. Đây là nguồn động viên cho bà con dân bản tham gia quản lý, bảo vệ rừng tốt hơn. Giờ đây với mỗi hộ gia đình trong bản, thái độ cha chung không ai khóc đối với rừng đã không còn. Anh Chang Chùy Cà, Trưởng bản Sen Thượng, xã Sen Thượng, huyện Mường Nhé cho biết: "Được sự chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương cùng với cán bộ kiểm lâm cắm địa bàn, chúng tôi luôn tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, luật bảo vệ rừng tới người dân. Đặc biệt, trong những năm vừa qua, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đến người dân về chi trả dịch vụ môi trường rừng, vì thế mà nhiều hộ gia đình trong bản đã có tiền để mua sắm các vật dụng cần thiết trong gia đình. Trong thời gian tới, chúng tôi tiếp tục tuyên truyền, vận động bà con về việc bảo vệ và phát triển rừng nhằm đảm bảo cuộc sống, phát triển kinh tế - xã hội cho người dân."

Bản Tả Ló San, xã Sen Thượng có 11 hộ dân. Họ sống giữa một vùng rừng xanh bạt ngàn. Rừng cung cấp cho họ gỗ làm nhà ở. Rừng giữ nước giúp họ làm ruộng và trồng rau xanh. Rừng cung cấp cho họ một số lâm sản phụ. Tháng 2 năm 2015, Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh vừa chi trả cho người dân ở đây trên 600 triệu đồng tiền dịch vụ môi trường rừng năm 2011 và 2012. Trung bình, mỗi hộ nhận được trên 50 triệu đồng tiền mặt. Cách ví von “rừng là vàng”, với bà con dân bản giờ đây không chỉ đúng theo nghĩa rộng mà còn đúng với thực tế họ đang được hưởng. Hơn ai hết họ hiểu rằng rừng là cuộc sống của mỗi gia đình.

“Quê hương ta có rừng vàng, biển bạc” là câu nói thể hiện niềm tự hào của người Việt Nam ta về sự phong phú, đa dạng của các sản vật trên rừng, dưới biển quê hương. Nhưng khi con người ngày một sinh sôi, thì rừng đã và đang bị con người ngày ngày xâm hại. Không dễ gì thấy được những cánh rừng bao la, xanh tốt như ở Sín Thầu, Sen Thượng. Để giữ được những khu rừng như thế này cũng rất khó khăn. Mang lại thu nhập xứng đáng cho người làm nghề rừng, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã và đang góp phần làm giảm bớt tình trạng đốt, phá rừng bừa bãi và khai thác lâm sản trái phép ở nhiều địa phương./.

Minh Giang – Trọng Lâm